Theo ThS. Lương Ngọc Bình (Học viện Quản lý GD), dạy học theo
phương pháp tiếp cận năng lực là phương pháp dạy học nhắm trúng vào năng
lực của người học để thiết kế chương trình và lựa chọn phương pháp phù
hợp để dạy nhằm đạt hiệu quả GD tốt nhất. Muốn dạy học theo phương pháp
tiếp cận năng lực đạt hiệu quả mong muốn thì khâu xác định sở thích và
năng lực người học là quan trọng hàng đầu, song nếu chỉ dựa vào sở thích
của người học thì đúng nhưng chưa hoàn toàn đủ. ThS. Bình lý giải vì
người học có thể rất thích học một vấn đề nào đó nhưng lại không đủ khả
năng. Để quyết định thành công, yếu tố có tính quyết định ở đây là năng
lực người học. Từ trước đến nay, chúng ta chủ yếu dạy học theo phương
pháp tiếp cận nội dung. Chương trình và nội dung GD được xác định là
chuẩn mực, không được phép xê dịch đòi hỏi người dạy và người học cho dù
muốn hay không cũng phải nghiêm túc tuân theo. Việc truyền thụ nội dung
kiến thức của thầy và việc tiếp thu nội dung kiến thức của trò theo
những lớp lang của nội dung chương trình. Chính vì vậy, phương pháp này
có bất cập là không cho phép người học và người dạy “xé rào” vượt ra
ngoài khuôn khổ của nội dung chương trình để sáng tạo. ThS. Bình khẳng
định chính do sự nghiêm túc thái quá vô hình trung đã là nguyên nhân sâu
xa của sự thụ động không dám sáng tạo, không dám vượt qua những yếu tố
chuẩn mực truyền thống mặc dù những yếu tố đó đã lạc hậu, bất cập. Chính
vì vậy, dạy học theo hướng tiếp cận năng lực người học được xem là chìa
khóa để đổi mới GD.
Còn theo PGS.TS Hà Thế Truyền, việc đổi mới phương pháp dạy học của
giáo viên nhằm chú trọng phát triển năng lực của học sinh được thể hiện
qua 4 đặc trưng cơ bản như dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt
động học tập; chú trọng rèn luyện cho học sinh những tri thức phương
pháp; tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác; chú trọng
đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt tiến trình dạy
học.
Chương trình - sách giáo khoa mới dự kiến đến năm học 2018-2019
chính thức triển khai đại trà. Tuy nhiên, việc đổi mới phương pháp dạy
học đã được Bộ GD-ĐT đưa ra từ cách đây đã lâu. Tuy nhiên, không phải
giáo viên nào cũng thực hiện được theo đúng chủ trương này của ngành. Để
thực hiện được chuyển từ dạy học theo hướng tiếp cận nội dung sang
hướng tiếp cận năng lực người học, các học giả đã đưa ra nhiều giải
pháp. Theo ThS. Lương Ngọc Bình (Học viện Quản lý GD) thì dạy học theo
phương pháp tiếp cận năng lực không đơn thuần là quá trình truyền thụ và
tiếp thu tri thức, cũng không phải đơn thuần với một nội dung kiến thức
nhất định cùng với một phương pháp nhất định mà truyền thụ khiên cưỡng
cho tất cả mọi đối tượng người học trong một lớp học. Dạy học theo hướng
tiếp cận năng lực cần phải xác định chính xác ngưỡng nhận thức của
người học, nội dung chương trình và phương pháp GD cần đặt trước ngưỡng
nhận thức của người học một khoảng cách phù hợp, kích thích sự hứng thú
học tập nghiên cứu của người học.
Thành bại tại giáo viên
|
Dạy
học theo phương pháp mới tại Trường THPT Giồng Ông Tố (Q.2, TP.HCM).
Trong ảnh: Cô giáo hướng dẫn học sinh ôn tập môn địa lý. Ảnh: A.Khôi
|
Ở góc độ địa phương, đại diện cho Sở GD-ĐT Bạc Liêu, ThS. Dương
Hồng Tân cho biết, giáo viên của Bạc Liêu được tuyển dụng từ nhiều nguồn
khác nhau và để bù sự thiếu hụt trầm trọng về số lượng giáo viên ở thập
kỷ cuối cùng của thế kỷ XX nên số lượng giáo viên được đào tạo chính
quy chỉ chiếm một tỷ lệ khiêm tốn, chỉ 43,4%. Còn lại chủ yếu là tại
chức (chiếm 37,9%) và đào tạo từ xa, chuyên tu, vừa học vừa làm. Chính
sự sớm lấp đầy thiếu hụt về số lượng lại tạo ra một sự khủng hoảng về số
lượng nên trong thời gian qua dù nhiều giáo viên có đủ bằng cấp (thậm
chí vượt chuẩn) song thực tế lại hạn chế về năng lực giảng dạy. Trước
yêu cầu của đổi mới GD theo tinh thần nghị quyết 29, sở phải tiến hành
bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên. Mặc dù vậy, bồi dưỡng vẫn chưa phải
là chìa khóa vạn năng để cải thiện chất lượng đội ngũ. ThS. Tân cho biết
mặc dù dự nhiều lớp bồi dưỡng, tập huấn nhưng hầu như trình độ nghiệp
vụ và năng lực sư phạm của phần lớn giáo viên chưa được cải thiện một
cách đáng kể. Nhiều giáo viên vẫn lúng túng trước yêu cầu đổi mới phương
pháp dạy học, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá, đánh giá kết quả
học tập của học sinh. Chính vì vậy, để giáo viên đáp ứng được yêu cầu
đổi mới, ThS. Tân đề xuất việc bồi dưỡng giáo viên phải được thực hiện
theo một quy trình chặt chẽ theo các bước cơ bản như tiến hành khảo sát
để đánh giá thực trạng, phân loại đối tượng và nắm bắt nhu cầu của giáo
viên; xây dựng kế hoạch, lựa chọn nhân sự; biên soạn tài liệu chuẩn bị
các điều kiện mở lớp bồi dưỡng; đa dạng hóa việc tổ chức các lớp bồi
dưỡng theo đối tượng. Chương trình, nội dung bồi dưỡng cũng cần phải đảm
bảo tính cụ thể, tính sát hợp, tính thiết thực và tính đồng bộ.
Nghiêm Huê
ThS. Lương
Ngọc Bình cho rằng nhìn lại nội dung chương trình hiện tại của GD Việt
Nam, chúng ta thấy có nhiều nội dung lạc hậu, đứng sau ngưỡng quá xa gây
tâm lý nhàm chán coi thường người học và người học không hứng thú học
tập, trái lại cũng có nội dung lại quá cao đặt trước ngưỡng quá xa gây
tâm lý ngộp, sợ học, học cũng không hiểu nổi. Chính vì vậy, ThS. Bình
nêu ra một số giải pháp để chuyển từ dạy học tiếp cận nội dung sang tiếp
cận năng lực người học. Đó là nâng cao nhận thức, xây dựng quyết tâm
đổi mới GD, khảo sát năng lực người dạy và năng lực người học, tuân theo
quy luật khách quan trong đổi mới GD.
Theo http://www.giaoduc.edu.vn